Aankomen in een nieuw land kan overweldigend zijn. Nieuwkomers moeten tal van praktische zaken regelen, een buurt ontdekken die ze nog niet kennen en een volledig nieuw sociaal netwerk uitbouwen. Heel wat organisaties zetten zich daarom dagelijks in om dit proces makkelijker te maken en drempels te verlagen. Om de mensen zo goed mogelijk te kunnen begeleiden moeten ook taalbarrières weggewerkt worden. Dan komen de sociale tolken ten tonele. Een beroep waarin mensen, taal en passie centraal staan. Maar ook een beroep dat de emotionele grenzen soms aftast.
Nela, Can, Mahdieh en Elena waagden zich aan het uitdagende beroep en krijgen er geen genoeg van. Elena mag zich terecht een ancien in het vak noemen. Ze werkt al sinds 2011 als sociaal tolk Russisch-Nederlands. Can tolkt in het Turks sinds 2015 en is bovendien leerkracht maatschappelijke oriëntatie bij het Agentschap Inburgering en Integratie. Mahdieh heeft dan weer van haar tweetaligheid Farsi-Nederlands haar beroep gemaakt en is sinds 2014 aan de slag als sociaal tolk. Ook Nela kreeg de smaak voor het tolken te pakken en is sinds 2020 werkzaam als tolk Bulgaars-Nederlands. Maar waarom kozen ze voor het vak?
“Je voelt je soms een held”
De redenen om voor een job als sociaal tolk te kiezen zijn divers. Toch steekt er één factor met kop en schouders bovenuit: je werkt met en voor mensen. “Iedereen heeft het recht om dezelfde toegang te krijgen tot dienstvoorzieningen en om hun plichten uit te oefenen. Daarvoor is taal uiteraard noodzakelijk en dan komen wij tevoorschijn”, aldus Mahdieh. Oudercontacten, doktersbezoeken, schuldenbemiddeling of afspraken met het OCMW zijn slechts enkele voorbeelden waarvoor tolken kunnen ingeschakeld worden.
Als sociaal tolk ben je een belangrijke schakel tussen een persoon en de hulpverlener. Je ziet meteen de menselijke impact. “Je voelt je soms een held, ook al moet je zo weinig mogelijk zichtbaar zijn”, getuigt Can uit eigen ervaring. Door de directe impact krijg je als sociaal tolk ook heel wat waardering. Mensen beseffen wat de tussenschakel voor hen betekent en hoe het tal van processen vergemakkelijkt voor hen.
Moedertaal als superkracht
Mahdieh en Elena benadrukken ook de persoonlijke verrijking. Door de multiculturele aard van het beroep kunnen sociale tolken hun eigen achtergrond omarmen. Talen van de voorouders worden doorgegeven en culturele gevoeligheden kunnen door een multiculturele achtergrond gemakkelijker benaderd worden. Een persoonlijke passie voor taal en de eigen achtergrond kan zo omgezet worden in een professionele carrière waarin mensen helpen centraal staat.Emotioneel maar essentieel.
Het beroep mag niet onderschat worden. Ze beseffen dat het sociaal statuut veel mensen kan afschrikken, aangezien het minder zekerheid biedt dan andere tolkopdrachten. Ook de emotionele kant van het vak valt soms zwaar. Sommige onderwerpen of situaties zijn heel gevoelig en grijpen dan bij de keel. Elena getuigt hoe sommige verhalen haar bijvoorbeeld doen nadenken over haar eigen familie. Nela, Can en Mahdieh vinden vooral de nood aan een goede omgeving belangrijk. “Het kan af en toe een geïsoleerd beroep zijn. Je hoort moeilijke verhalen en soms is het dan lastig je emoties los te koppelen”, laat Nela weten. “Door de deontologische code kunnen we daar ook moeilijk over praten met andere mensen. Daarom is het belangrijk om in je eigen omgeving wel even tot rust te kunnen komen”, vult Mahdieh aan. Elena verzekert wel dat je geleidelijk aan die emoties beter leert plaatsen.
Een chirurg kan het soms ook moeilijk hebben, maar mag ook niet met tranen in de ogen staan tijdens de operatie. Als tolk moet je er ook voor zorgen dat de emoties niet de bovenhand nemen. - Elena
Toch maakt net die emotionele kant de job het volgens de sociale tolken meer dan waard. Het verschil dat je kunt maken voor mensen, die zich in moeilijke situaties bevinden, is van onschatbare waarde.
“Soms doen er zich misverstanden voor. Misverstanden leiden al gauw tot wantrouwen. Ik kan dan het verschil maken om die misverstanden de wereld uit te helpen. Ooit moest ik tussenkomen in een ziekenhuis waarbij een kind in levensgevaar was. Door de taalbarrière wantrouwden de ouders de dokter en verliep alles heel stroef. Door mijn tussenkomst viel er een grote last van de schouders van zowel de ouders als de dokter. Toen besefte ik: ik werk met mensenlevens. Ik maak een verschil. Ik zit hier op mijn plaats.” - Mahdieh
Een job als geen ander
Onze tolken twijfelen geen seconde over de noodzaak aan meer sociaal tolken. Een job als sociaal tolk zal altijd uitdagend, gevarieerd en broodnodig zijn. Geen enkele dag verloopt hetzelfde. Zowel de plaatsen die je bezoekt als de mensen die je ontmoet zijn geweldig divers. “Ik heb absoluut geen plan B”, vertelt Elena vastberaden. “Dit is altijd mijn passie geweest en zelfs na al die jaren is het nog steeds mijn droomjob. Ik wil niks anders doen en zou het zeker aanraden.” Nela bevestigt deze passie. “Ik heb van mijn hobby mijn beroep kunnen maken. Bovendien kan ik met mensen werken, wat me altijd heeft aangesproken.” Ook Can en Mahdieh vinden het ondanks de uitdagingen nog steeds een zeer dankbare job. “We zouden een opleiding moeten krijgen over hoe we moeten omgaan met alle complimenten!”